Αντιδράσεις προκαλεί η πρόταση νόμου του βουλευτή της ΔΗΠΑ, Μαρίνου Μουσιούττα, που θέτει στο στόχαστρό της τις επαγγελματικές δραστηριότητες των κρατικών και αιρετών αξιωματούχων. Η πρόταση νόμου συζητήθηκε πρώτη φορά χθες ενώπιον της Επιτροπής Θεσμών της Βουλής και εν ολίγοις εισηγείται, τη θεσμοθέτηση του απόλυτου επαγγελματικού ασυμβιβάστου αλλά σε εθελοντική βάση προκειμένου να ξεπεραστούν οι συνταγματικοί σκόπελοι που προκύπτουν με τη διά νόμου απαγόρευσή του.
Συγκεκριμένα, η πρόταση νόμου του Μ. Μουσιούττα παρέχει τη δυνατότητα σε αξιωματούχο να καταθέτει εντός 15 ημερών από την ημερομηνία εκλογής ή διορισμού του σε δημόσιο αξίωμα, λειτούργημα ή θέση, δήλωση αποποίησης του δικαιώματος άσκησης οποιασδήποτε επαγγελματικής δραστηριότητας προς τον υπουργό Οικονομικών και τη Βουλή για τη χρονική περίοδο κατά την οποίαν θα υπηρετεί στο εν λόγω αξίωμα. Για όσους αξιωματούχους αρνηθούν να το πράξουν, η πρόταση νόμου Μουσιούττα προβλέπει την υιοθέτηση του μέτρου «name and shame» καθώς οι δηλώσεις θα δημοσιοποιούνται «και ο καθένας θα είναι υπόλογος των αποφάσεων και των πράξεών του», είπε. Ο κ. Μουσιούττας κάλεσε τους συναδέλφους του να στηρίξουν την πρότασή του, δηλώνοντας ότι με τον τρόπο αυτό οι βουλευτές θα απαλλαγούν από τα όποια συμφέροντα εφόσον δεν θα ασκούν επάγγελμα και θα αφοσιωθούν στα κοινοβουλευτικά τους καθήκοντα. Μάλιστα, εισηγείται όπως η πρόταση νόμου του τύχει εφαρμογής πέραν από τους βουλευτές και στους ακόλουθους αξιωματούχους: Πρόεδρο της Δημοκρατίας, πρόεδρο της Βουλής, ευρωβουλευτές, υπουργούς, υφυπουργούς, επίτροπους, δημάρχους, αντιδημάρχους και προέδρους Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Οι διαφωνίες και οι… γλείφτες
Ο βουλευτής του ΔΗΣΥ και δικηγόρος στο επάγγελμα, Νίκος Γεωργίου, διαφώνησε με το προοίμιο της πρότασης νόμου, σημειώνοντας ότι, στιγματίζει τους βουλευτές που εργάζονται σε συνθήκες πλήρους διαφάνειας, αφού φορολογούνται, πληρώνουν κοινωνικές ασφαλίσεις και είναι υπόλογοι σε πάσης φύσεως εποπτικές Αρχές. Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ και επίσης δικηγόρος, Αντρέας Πασιουρτίδης, διαφώνησε και με την πρόνοια για το «name and shame». «Δεν θεωρώ ντροπή να εργάζομαι», ανέφερε. Προσθέτοντας ότι, η πρόταση νόμου έχει στόχο να μετατρέψει τη Βουλή «σε κλαμπ συνταξιούχων και ευκατάστατων». Σημείωσε, τέλος, ότι οι απολαβές ενός αξιωματούχου καταγράφονται στη δήλωση «Πόθεν Έσχες».
Έντονη διαφωνία με την πρόταση νόμου εξέφρασε και ο ανεξάρτητος βουλευτής, Ανδρέας Θεμιστοκλέους, ο οποίος να σημειωθεί, δεν ασκεί επάγγελμα, καθώς υποχρεώθηκε να παραιτηθεί από το Δημόσιο λόγω ασυμβίβαστου. Ο κ. Θεμιστοκλέους ήταν εκπαιδευτικός. «Αν ο βουλευτής βασίζεται μόνο στον μισθό του θα είναι έρμαιο στις ορέξεις του αρχηγού του κόμματος και αντί να παράγει έργο θα γλείφει τον αρχηγό του για να επανεκλεγεί για ένα έχει ψωμί να τρώει», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Θεμιστοκλέους. Προσθέτοντας πως αν και το θέμα του επαγγελματικού ασυμβίβαστου είναι εύλογο, διαφωνεί για να εφαρμοστεί στις περιπτώσεις των εκλεγμένων αξιωματούχων.
Γιατί πρέπει να εφαρμοστεί
Τα επιχειρήματα που προτάσσουν οι ένθερμοι υποστηρικτές του απόλυτου επαγγελματικού ασυμβιβάστου για τους αξιωματούχους είναι, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:
- Παύει να υφίσταται το ενδεχόμενο επηρεασμού των αξιωματούχων από τις επαγγελματικές του δραστηριότητες.
- Οι αξιωματούχοι θα επικεντρωθούν στα καθήκοντά τους που απορρέουν από τη δημόσια θέση που κατέχουν.
- Θα αρθεί ο αθέμιτος ανταγωνισμός που υφίστανται σήμερα ιδιώτες επαγγελματίες από αξιωματούχους που ασκούν επάγγελμα, οι οποίοι, βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση εξαιτίας ακριβώς της δημόσιας θέσης που κατέχουν από την οποίαν αντλούν επαγγελματικά πλεονεκτήματα.
- Θα αρθεί η ανισότητα που παρατηρείται σήμερα μεταξύ βουλευτών, υπουργών, υφυπουργών και επιτρόπων όπου για να αναλάβει τα πιο πάνω αξιώματα ένας υπάλληλος του δημόσιου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα ή των δυνάμεων ασφαλείας θα πρέπει πρώτα να παραιτηθεί λόγω επαγγελματικού ασυμβιβάστου. Κάτι που δεν ισχύει για όλους τους υπόλοιπους.
Γιατί δεν πρέπει να εφαρμοστεί
Στον αντίποδα, αυτοί που διαφωνούν με την καθιέρωση του απόλυτου επαγγελματικού ασυμβιβάστου στους αξιωματούχους, προτάσσουν τα εξής επιχειρήματα:
- Κλονίζεται η ανεξαρτησία των αξιωματούχων. Επειδή, ακριβώς, αποκόπτονται από το επάγγελμά τους οδηγούνται σε διάφορες εξαρτήσεις προκειμένου να επιβιώσουν πολιτικά και στις περιπτώσεις των βουλευτών, στη διατήρηση της βουλευτικής τους έδρας και στην επανεκλογή τους.
- Θα αποθαρρύνει πολλούς καταξιωμένους και επιτυχημένους επαγγελματίες από την ενασχόλησή τους µε τα κοινά.
- Στις περιπτώσεις των αιρετών αξιωματούχων, τελικός κριτής είναι οι πολίτες. Συνεπώς, θα πρέπει να αφεθεί η απόφαση στους πολίτες.
Τι προβλέπει το Σύνταγμα
Εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας μιλώντας χθες ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών ανέφερε ότι, το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας απαγορεύει ρητά την άσκηση επαγγέλματος μόνο από τον Πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επίσης, προβλέπει ότι η ιδιότητα του βουλευτή, του υπουργού και άλλων κρατικών αξιωματούχων είναι ασυμβίβαστη προς οποιαδήποτε δημόσια ή και δημοτική θέση. Δηλαδή, δεν μπορεί ένας βουλευτής να είναι αστυνομικός, στρατιωτικός, δημόσιος και δημοτικός υπάλληλος κ.ο.κ.
Η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας υπενθύμισε στους βουλευτές ότι, υπάρχει σε ισχύ από το 2008 ο νόμος «περί του Ασυμβιβάστου προς την Άσκηση των Καθηκόντων Ορισμένων Αξιωματούχων της Δημοκρατίας» που περιορίζει τις επαγγελματικές δραστηριότητες κρατικών και αιρετών αξιωματούχων προς αποφυγή σύγκρουσης συμφέροντος. Όπως εκτίμησε, ο εθελοντικός χαρακτήρας του προτεινόμενου νόμου δεν εγείρει οποιαδήποτε συνταγματικά ζητήματα. Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι ενδεχομένως να προκύψουν θέματα με προσωπικά δεδομένα σε περίπτωση που θα δημοσιοποιείται ο κατάλογος των αξιωματούχων που αποποιήθηκαν του δικαιώματος άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας.
Αλλαγές προωθεί το Προεδρικό
Εκπρόσωπος της υφυπουργού παρά τω Προέδρω κ. Ειρήνης Πικής πληροφόρησε τους βουλευτές ότι, ουδείς υπουργός, υφυπουργός ή επίτροπος ασκεί επάγγελμα καθώς τους το απαγορεύει ο Κώδικας Δεοντολογίας που υπέγραψαν με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη. Αποκάλυψε, επίσης, ότι βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία για να βελτιωθεί το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο που περιορίζει τις επαγγελματικές δραστηριότητες αξιωματούχων προς αποφυγή σύγκρουσης συμφέροντος. Όπως είπε, η νομοθεσία έχει κενά και δρομολογούνται αλλαγές προκειμένου να καταστεί λειτουργική, αποτελεσματική και αποτρεπτική. Ιδού ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Οι βουλευτές είναι υποχρεωμένοι αμέσως μετά την εκλογή τους να καταθέτουν δήλωση επαγγελματικού ασυμβιβάστου ενώπιον της Επιτροπής Διερεύνησης Ασυμβιβάστου με σκοπό να ελεγχθούν για σύγκρουση συμφέροντος. Ωστόσο, η κείμενη νομοθεσία δεν προβλέπει κυρώσεις για τους βουλευτές που γράφουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους την Επιτροπή Διερεύνησης Ασυμβιβάστου.
Οι μπίζνες που απαγορεύονται
Σύμφωνα με τον «περί του Ασυμβιβάστου προς την Άσκηση των Καθηκόντων Ορισμένων Αξιωματούχων της Δημοκρατίας Νόμο» οι ακόλουθες ενέργειες, δραστηριότητες ή ιδιότητες δεν επιτρέπονται να αναλαμβάνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας των βουλευτών και λοιπών κρατικών αξιωματούχων:
- Η παροχή υπηρεσιών προς το Δημόσιο ή προς οποιοδήποτε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου ή προς κρατική ή ημικρατική εταιρεία.
- Η ιδιότητα μέλους του διοικητικού συμβουλίου, διοικητή, γενικού διευθυντή ή των αναπληρωτών τους σε εταιρεία, συνεταιρισμό, κοινοπραξία ή επιχείρηση στην οποία παραχωρήθηκε ή θα παραχωρηθεί οποιαδήποτε σύμβαση δημοσίου για την προμήθεια προϊόντος ή την εκτέλεση έργου ή την παροχή οποιωνδήποτε υπηρεσιών.
- Η ιδιότητα διοικητικού συμβούλου, προέδρου ή μέλους διοικητικού συμβουλίου δημόσιας εταιρείας.
- Η ιδιότητα μέλους διοικητικού συμβουλίου ή διευθυντή ιδιωτικής εταιρείας ή η ιδιότητα μέλους διοικητικού συμβουλίου ή διευθυντή ημικρατικού οργανισμού που ασχολούνται με ηλεκτρονικά ή έντυπα μέσα ενημέρωσης.
